Διάρκεια: 1 μήνας - Θα ανακοινωθούν ημερομηνίες για το 2021 - 2022
Διδάσκων: Μένανδρος Παπαδόπουλος
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ, ΟΥΔΕΤΕΡΗ – ΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ
Το τμήμα αυτό αποτελείται από δύο ενότητες, οι οποίες μπορούν να παρακολουθηθούν είτε μεμονωμένα ανά κύκλο, είτε συνολικά και οι δύο κύκλοι:
- Πρώτος κύκλος (από Οκτώβριο έως και Ιανουάριο)
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ και ΟΥΔΕΤΕΡΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ
- Δεύτερος κύκλος (από Φεβρουάριο έως τέλη Ιουνίου)
ΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το καμίνι έχει την τελευταία λέξη για το πώς θα φαίνονται τελικά τα αντικείμενα. Από το σύνηθες της οξειδωτικής και ουδέτερης ατμόσφαιρας ενός ηλεκτρικού καμινιού μέχρι τις πολλαπλές ιδιαιτερότητες της αναγωγικής ατμόσφαιρας καμινιών με καύσιμα (ξύλο, πετρέλαιο, υγραέριο κυρίως προπάνιο) οι επιφάνειες, τα χρώματα και οι υφές των αντικειμένων μπορεί να αλλάξουν δραματικά με αποτελέσματα πολλές φορές μοναδικά στην παγκόσμια ιστορία της κεραμικής.
Από την πλευρά της διαδικασίας ψησίματος με οξειδωτική και ουδέτερη ατμόσφαιρα το ευκολότερο είναι να χρησιμοποιούμε ένα σύγχρονο ηλεκτρικό καμίνι, εφοδιασμένο με ένα καλό πυρόμετρο και ένα προγραμματιστή ψησίματος. Η σχέση κεραμίστα - καμινιού σε αυτή τη περίπτωση μοιάζει με τον οδηγό ενός υπερσύγχρονου αυτόματου αυτοκινήτου που με την χρήση της τεχνολογίας ελέγχει το όχημα σχεδόν ολοκληρωτικά. Στην άλλη πλευρά τώρα, η αναγωγική ατμόσφαιρα ο κεραμίστας μοιάζει με έναν αναβάτη ποδήλατου βουνού σε μια δύσκολη δαιδαλώδη διαδρομή ανάβασης. Ο ποδηλάτης διαμορφώνει μια ερωτική σχέση με το όχημά του και με την πείρα και τον χρόνο οδηγείται σε έλεγχο στις άπειρες επιλογές μιας διαδρομής. Ένα τέτοιο ταξίδι σε μια σύγχρονη εθνική οδό που η τεχνολογία σου επιτρέπει τους ελάχιστους χειρισμούς και απόλυτη σχεδόν ασφάλεια σε σημείο προγραμματίζω-κοιμάμαι-ξυπνάω-παίρνω τα αντικείμενά μου, αποτελεί τον πρώτο κύκλο του σεμιναρίου.
Το άλλο ταξίδι (δεύτερος κύκλος) με το χρόνο και την πείρα, δημιουργεί μια άλλου είδους σχέση στον έλεγχο του ψησίματος των καμινιών. Χρησιμοποιώντας τη συσσωρευμένη γνώση δεκάδων χιλιάδων ετών πατάει πάνω στη παγκόσμια ιστορία της κεραμικής, έχοντας για αρχή τα πρώτα ψησίματα στην εστία της κατοικίας των homo sapiens. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας διαμορφώσεις του εδάφους, περνάμε στο ψήσιμο σε λάκκους (pit firing), αργότερα καμίνια με δομικό υλικό πυριγενή πετρώματα, ξυλοκάμινα σε αρχαία Ελλάδα, Κίνα, Κορέα Ιαπωνία, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Αναγεννησιακά μέχρι και σύγχρονα ανάλογα με τους πηλούς κάθε περιοχής. Συνθετότερα στην Ασία, που λόγω γεωλογικής διαμόρφωσης υπάρχουν πηλοί υψηλής θερμοκρασίας, απαιτούνται αρχιτεκτονικά άρτια καμίνια. Απλούστερα στην Ευρώπη και γύρω απ τη Μεσόγειο, που αφθονούν πηλοί χαμηλής θερμοκρασίας και τροφοδότησαν την ιστορία της κεραμικής μέσα από τους μεγάλους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας, Αιγύπτου, Μινωικός πολιτισμός, Κυκλαδικός, Μυκηναϊκος, Κλασική Ελλάδα Ρώμη, Αραβικός πολιτισμός μέχρι τις μέρες μας.
1ος ΚΥΚΛΟΣ (Οξειδωτική και Ουδέτερη ατμόσφαιρα)
Σε ποσοστά περιλαμβάνει:
- 20% θεωρητική ανάλυση πηλών, μπαντανάδων, υαλωμάτων
- 20% οπτικοακουστικό υλικό, παρουσιάσεις, συζητήσεις σε σχέση με την παγκόσμια ιστορία της κεραμικής. Τεχνικές διακόσμησης, κατασκευής και ψησιμάτων
- 60% στο μεγαλύτερο μέρος κατασκευές έργων και διακόσμησή τους με γνώμονα διάφορα αποτελέσματα που έχουμε ήδη δει σε δείγματα. Ψήσιμο σε ηλεκτρικά καμίνια με διάφορους τρόπους που στηρίζονται σε οξειδωτική και ουδέτερη ατμόσφαιρα.
2ος ΚΥΚΛΟΣ (Αναγωγική ατμόσφαιρα)
- 40% θεωρητικό μέρος και οπτικοακουστικό που περιλαμβάνει άργιλους, μπαντανάδες, πατίνες και υαλώματα παραδοσιακά και σύγχρονα που ψήνονται σε αναγωγική ατμόσφαιρα σε καμίνια διαφόρων τύπων (ξυλοκάμινα, υγραερίου και άλλα πρωτότυπα καμίνια). Σε αυτόν τον κύκλο γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση της παγκόσμιας ιστορίας της κεραμικής όπου θα παρουσιαστούν οι κυριότεροι σταθμοί της από το 10.000 π.χ. έως τα πλέον σύγχρονα ρεύματα του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα
- Το υπόλοιπο 60% περιλαμβάνει κατασκευές και διακόσμηση έργων που θα ολοκληρωθούν με την παρέμβαση της φωτιάς στις παρακάτω τεχνικές ψησιμάτων
• Ψήσιμο πρωτόγονο σε λάκκο (pit firring)
• Ψήσιμο σε πυροδοχείο (saggar firring)
• Ψήσιμο σε χαρτοκάμινο (paper kiln)
• Ψήσιμο raku (κλασικές και πρωτότυπες σύγχρονες τεχνικές – naked , obvara, dolce raku, terra sigillata)
• Τεχνική αναγωγικού ψησίματος υψηλής θερμοκρασίας (1300oC) . Θα ψηθούν δύο καμίνια το ένα με παραδοσιακά ασιατικά υαλώματα (celadon, tenmoku, jun, oribe, nuka, υαλώματα στάχτης και κόκκινα χαλκού) όπου όλα θα εφαρμοστούν σε μπώλ τσαγιού (chawan) που θα έχουν κατασκευάσει οι συμμετέχοντες. Το δεύτερο καμίνι θα περιλαμβάνει αντικείμενα προσανατολισμένα σε σύγχρονες εικαστικές προσεγγίσεις. Θα εφαρμοστούν υαλώματα, μπαντανάδες, πατίνες, χρώματα, υφές και πρόσθετα ορυκτά στον πηλό. Τα έργα θα έχουν κατασκευαστεί από τους συμμετέχοντες και θα παραληφθούν στο τέλος του κύκλου.
Πληροφορίες:
Μένανδρος Παπαδόπουλος: